The hardware and bandwidth for this mirror is donated by dogado GmbH, the Webhosting and Full Service-Cloud Provider. Check out our Wordpress Tutorial.
If you wish to report a bug, or if you are interested in having us mirror your free-software or open-source project, please feel free to contact us at mirror[@]dogado.de.
�amanie tekstu jest nie tylko wiedz�, ale i sztuk�. Ostateczny kszta�t dokumentu musi uwzgl�dnia�: tradycj�, regu�y estetyki, zdolno�ci percepcyjne cz�owieka, funkcjonalno�� i wiele innych aspekt�w. Iluzj� jest, �e jakikolwiek program jest w stanie samodzielnie uwzgl�dni� wszystkie aspekty; musi zrobi� to cz�owiek posiadaj�cy odpowiedni� wiedz� i do�wiadczenie. Program jest jedynie narz�dziem, kt�re pozwoli na efektywne osi�gni�cie postawionego celu.
Podstawow� cech� programu TeX, r�ni�c� go od innych jest to, �e mo�e on zrobi� tyle, na ile pozwala wiedza osoby go u�ywaj�cej, a nie tyle, na ile pozwala wyobra�nia jego tw�rcy. Jest to nie tylko system, ale i pewna filozofia podej�cia do rozwi�zywanego problemu.
Program TeX zosta� wymy�lony i napisany przez Donalda Knutha. Historia jego powstania jest na tyle ciekawa, �e pozwol� sobie j� w paru s�owach przytoczy�.
Przygotowuj�c publikacj� wydajemy dyspozycje sk�adu w postaci polece�, nast�pnie tak przygotowany tekst przetwarzamy programem TeX. Jest to dzia�anie w trybie off line w odr�nieniu od trybu on line oferowanego przez programy nowej generacji. Ostateczny efekt zale�y od precyzji (naszej wiedzy) wyra�ania naszych �ycze�. Program wymaga od nas �cis�ego formu�owania naszych �ycze�, pozwala na obiektowe podej�cie do zagadnienia -- jest to naturalne podej�cie do problemu. Definiujemy obiekty: akapity, tytu�y, listy, skorowidze, spisy itp. i okre�lamy sposoby sk�adu tych obiekt�w: marginesy, czcionk�, odst�py itp. Maj�c wprowadzony tekst, opisany poleceniami sk�adu, mo�emy zmieni� form� dokumentu zmieniaj�c jedynie atrybuty (cechy) zdefiniowanych obiekt�w bez konieczno�ci modyfikowania dokumentu. Tryb pracy popularnych program�w typu MS-Word sprzyja wstawianiu znak�w steruj�cych w danym miejscu, daj�cych po��dany efekt wizualny -- zmiana formy dokumentu wymaga skasowania starych znak�w steruj�cych i wstawienia nowych w ca�ym dokumencie. Praca z systemem TeX zdecydowanie utrudnia tego rodzaju dzia�anie (dora�na ingerencja wymaga wi�kszej, a nie mniejszej wiedzy). Przyst�puj�c do pracy nale�y okre�li� jakie efekty chcemy uzyska�, zdefiniowa� odpowiednie obiekty, kt�re b�d� reprezentowane w ten spos�b, a nast�pnie pos�ugiwa� si� ich definicjami.
Dodatkow� zalet� pracy z systemem TeX, jest to, �e u�ywamy wy��cznie znak�w pisarskich bezpo�rednio dost�pnych na klawiaturze. Pisz�c wzory matematyczne u�ywamy nazw symboli i konstrukcji i nie musimy zmienia� trybu pracy edytora, odrywa� r�k od klawiatury, aby wzi�� mysz itp. W 99/100 przypadk�w z�o�ony wz�r matematyczny nie wymaga ,,r�cznych'' interwencji; w odr�nieniu od wszystkich innych znanych mi program�w. Zdefiniowane s� prawie wszystkie u�ywane symbole matematyczne (jak do tej pory brakowa�o mi tylko symbolu potr�jnej ca�ki po kole). Nazwy polece� odzwierciedlaj� ich funkcje, nie musimy pami�ta� znaczenia wielu klawiszy funkcyjnych, kt�rych znaczenie trudno skojarzy� z ich nazwami. Je�eli nazwy polece� s� trudne do zapami�tania mo�na w �atwy spos�b tworzy� ich synonimy.
Niew�tpliwie TeX-a nie da si� u�ywa� nie rozumiej�c jego j�zyka programowania, w odr�nienu od program�w typu MS-Word, ale twierdz� �e sprzyja to systematycznemu podej�ciu do problemu. Aby u�ywa� TeX-a trzeba zdoby� niezb�dn� wiedz� r�wnie� o sztuce sk�adu publikacji, nie da si� go u�ywa� tak jak starej maszyny do pisania. W�o�ony wysi�ek szybko procentuje wzrostem efektywno�ci pracy. W znanych mi narz�dziach, w miar� zdobywania wiedzy o nich i do�wiadczenia, napotykamy na liczne bariery, b��dy i ograniczenia, bardzo denerwuj�ce do�wiadczonego u�ytkownika. U�ywanie takiego programu staje si� walk� z narz�dziem, a nie z postawionym zadaniem. Autor TeX-a zadba� o to, aby by� to program bezb��dny i jego cechy oraz w�asno�ci nie uleg�y zmianie; TeX jest niezwykle stabilnym programem.
Przewag� TeX-a nad innymi programami wida� szczeg�lnie przy sk�adzie formu� matematycznych. Symbole i operatory matematyczne zosta�y podzielone na grupy. Zosta�y zdefiniowane cechy tych grup i okre�lone zasady s�siedztwa (np. odst�p mi�dzy znakami). Nazwy symboli s� jasne i logiczne. Nie musimy okre�la� pozycji ka�dego symbolu; robi to za nas TeX. Wiele program�w (np. WordPerfect) ma zapo�yczony spos�b definiowania wzor�w matematycznych, ale efekt ko�cowy jest drastycznie gorszy (bez r�cznej korekty).
Na szcz�cie u�ywaj�c programu TeX mo�emy korzysta� z wiedzy innych. Mamy do dyspozycji ponad 20 MB zbior�w makroinstrukcji, u�atwiaj�cych proces sk�adu. W celu u�atwienia pracy w 1982 zosta� napisany przez L.Lamporta zbi�r makroinstrukcji nazwany systemem LaTeX. Zawiera on definicje najcz�ciej u�ywanych obiekt�w i okre�la spos�b ich sk�adu. LaTeX jest pewnego rodzaju nak�adk� na j�zyk sk�adu TeX-a (zdefiniowan� w jego j�zyku), u�atwiaj�c� pisanie typowych artyku��w, raport�w i ksi��ek przez samych autor�w. Opatruj�c tekst kilkoma (no mo�e kilkudziesi�cioma) poleceniami, otrzymujemy zadowalaj�cy rezultat sk�adu. Zmieniaj�c cechy zdefiniowanych obiekt�w mo�emy tak� publikacj� bardzo �atwo dostosowa� do wymaga� konkretnego wydawnictwa.
L.Lamport ma niew�tpliwie du�e zas�ugi w popularyzacji TeX-a i dostosowaniu go do potrzeb ,,normalnego'' u�ytkownika, ale sam kod systemu LaTeX jest bardzo nieporz�dny, w dodatku przez kilka lat zosta�o napisanych szereg makroinstrukcji pisanych w r�ny spos�b, cz�sto wprowadzaj�cych efekty uboczne. W wyniku pracy p. Franka Mitellbacha i Rainera Schöpfa ca�y pakiet LaTeX-a zosta� napisany od nowa -- znany jest on pod nazw� LaTeX2e (2 epsilon, jako forma przej�ciowa do systemu 3), a coraz cz�ciej pod nazw� LaTeX (,,stary'' LaTeX zosta� nazwany LaTeX-209).
Nowy system ma budow� warstwow�. W j�zyku TeX-a zosta�a zdefiniowana sp�jna i logiczna warstwa umo�liwiaj�ca pisanie kodu prawie ,,proceduralnego'', a nie jako klasyczne makrowo�ania. Zosta� zdefiniowany elegancki interface dla programist�w definiuj�cych sk�ad i pisz�cych nowe pakiety makroinstrukcji. Ze wzgl�du na to, �e klasyczne makrogeneratory trac� na znaczeniu, a wi�kszo�� programist�w przyzwyczajonych jest do j�zyk�w proceduralnych (Pascal, C) jest to niew�tpliwie du�e u�atwienie. W tym j�zyku po�rednim zosta� zdefiniowany od nowa system LaTeX, jako zbi�r polece� realizuj�cych podobne cele, jak system LaTeX L.Lamporta.
Dodatkow� zalet� programu TeX i pakietu LaTeX jest to, �e s� one programami public domain, u�ywaj�c ich nie musimy wnosi� �adnych op�at. W szerz�cej si� komercyjnej bylejako�ci TeX jest przyk�adem rzadko spotykanej staranno�ci, stabilno�ci i bezb��dno�ci dzia�ania.
These binaries (installable software) and packages are in development.
They may not be fully stable and should be used with caution. We make no claims about them.
Health stats visible at Monitor.